ปัญหาที่ ๔ ลม
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน ผู้ปฏิบัติต้องถือองค์ ๕ แห่งลมนั้นเป็นไฉน”
รูปลม
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร ธรรมดาลม
๑. ย่อมพัดกลิ่นดอกไม้ให้หอมหวนไปในป่า
๒. ย่อมพัดให้ต้นไม้ถอนรากขึ้นได้
๓. ย่อมพัดไปในอากาศ
๔. ย่อมเชยกลิ่นหอม
๕. ไม่ปรากฏว่ามีที่อยู่
ขอถวายพระพร ผู้ปฏิบัติต้องกอปรด้วยคุณสมบัติเช่นเดียวกับลม คือ
๑. ยินดีในอารมณ์ซึ่งมีดอกไม้คือ วิมุติอันบานแล้ว
๒. พิจารณาสังขาร ถอนรากแห่งกิเลสทั้งหลาย
๓. ปล่อยจิตให้เพลิดเพลินไปในโลกุตรธรรม
๔. เชยกลิ่นคือศีลของตน
๕. ต้องเป็นผู้ไม่มีอาลัย ไม่มีเกาะเกี่ยว ดังพุทธภาษิตว่า ภัยเกิดแต่ความรัก ธุลีละอองเกิดแต่ที่อยู่ ความไม่มีที่อยู่อาลัยเป็นเหตุส่อให้รู้ว่า เป็นนักปราชญ์”
พระเจ้ามิลินท์ตรัสว่า “ดีละ”
ปัญหาที่ ๕ ภูเขา
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสนผู้ปฏิบัติต้องถือองค์ ๕ แห่งภูเขานั้นเป็นไฉน”
รูปภูเขา
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร อันภูเขา
๑. เป็นของไม่หวั่นไหวไม่สะเทือน
๒. เป็นของแข็ง ไม่เจือปนด้วยสิ่งอื่น
๓. พืชพันธุ์ย่อมไม่งอกงามบนภูเขาที่เป็นศิลาก้อนเดียว
๔. เป็นของสูง
๕. เป็นของไม่ฟูขึ้นและไม่ยุบลง
ขอถวายพระพร ผู้ปฏิบัติพึงกระทำตนเช่นเดียวกับภูเขานี้แล คือ
๑. ไม่ยินดีในอารมณ์ที่น่าปรารถนาไม่ยินร้ายในอารมณ์ที่ไม่ปรารถนา คงที่ไม่หวั่นไหวในเพราะนินทาสรรเสริญเป็นต้น
๒. ต้องแข็งแรงไม่ระคนด้วยหมู่ดุจพุทธภาษิตว่า เราตถาคต เรียกผู้ที่ไม่ระคนด้วยหมู่ ไม่มีความอาลัยในที่อยู่มักน้อยว่าเป็นพราหมณ์
๓. ต้องอย่าให้กิเลสงอกขึ้นในใจของตน ดังคำพระสุภูติว่า เมื่อใดจิตประกอบด้วยราคะ เมื่อนั้นเราผู้เดียวทรมานจิตให้ออกจากป่าคือกิเลส นี้เป็นที่อยู่ของผู้ออกจากป่า
๔. ต้องเป็นผู้สูงเลิศลอยพระญาณ ดังพุทธภาษิตว่า เมื่อใดบัณฑิตบรรเทาเสียซึ่งความประมาทด้วยความไม่ประมาท เมื่อนั้นบัณฑิตนั้นย่อมขึ้นสู่ประสาทคือปัญญา ไม่มีความโศก หยั่งเห็นชนผู้มีความโศก ปราชญ์หยั่งเห็นคนพาลเหมือนคนยืนอยู่บนภูเขาและเห็นคนยืนอยู่ที่พื้นดินฉะนั้น
๕. ไม่ฟูในเมื่อประสบอิฏฐารมณ์ไม่ยุบลงในเมื่อประสบอนิฏฐารมณ์ ดังคำที่นางจุลสุภัททายกย่องสมณะว่า สัตว์โลกฟูขึ้นเพราะได้ลาภ แฟบลงเพราะเสื่อมลาภ แต่สมณะของฉันมีจิตคงที่ ไม่ฟูไม่แฟบเพราะเหตุนั้น”
พระเจ้ามิลินท์ตรัสว่า “ชอบแล้ว”
