ปัญหาที่ ๒ พระโพธิสัตว์จะมาเกิดเป็นพระพุทธเจ้า (โพธิสัตตธัมมตาปัญหา)

      พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน คำที่ว่าพระโพธิสัตว์ ก่อนแต่จะมาเกิดในมนุษยโลก ย่อมมีมารดาบิดาและอัครสาวกเป็นต้น เกิดกับสำหรับกันไว้แล้ว นั้นจริงหรือ”

      พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร จริง”

      ม: “ถ้าอย่างนั้น เหตุไฉนเธอจึงว่าเมื่อพระโพธิสัตว์อยู่ในดุสิตพิภพ ทรงเลือกตระกูล

(ในหนังสือปฐมสมโพธิ์กล่าวว่าทรงเลือก  ๕  อย่าง คือ๑. กาล ๒.  ทวีป ๓. ประเทศ ๔. ตระกูล ๕. พระชนนี เรียกว่า ปัญจมหาวิโลกนะ (การตรวจดูอันยิ่งใหญ่ ๕ อย่าง) แต่ในที่นี้ท่านว่าไว้  ๘  อย่างคือ เติมอายุ, เดือน, เนกขัมมะ (การละเหย้าเรือนออกไปบวชเป็นพระเป็นนักบวช, การละชีวิตทางโลกไปสู่ชีวิตอันบริสุทธิ์)  เข้ามาประสมกับ ๕ อย่าง

ข้างต้นนั้นด้วย)

เลือกพระชนนี เป็นต้น แล้วจะมิแย้งกันหรือ”

      น: “ไม่แย้ง ธรรมดาบุคคล ๘ จำพวกนี้ ก่อนแต่จะทำการตามหน้าที่ของตนจะต้องใคร่ครวญเสียก่อน จึงจะจัดทำถูก ขอถวายพระพร บุคคล ๘ จำพวกนั้นคือ :-

      ๑) พ่อค้า ก่อนแต่จะซื้อขาย ก็ต้องตรวจดูสินค้าเสียก่อน

      ๒) ช้าง เมื่อเดินไปถึงทางที่ตัวยังไม่เคยเดิน ก็เอางวงสอบสวนทางดูก่อน

      ๓) พ่อค้าเกวียน ต้องตรวจดูท่าเกวียนที่ตนยังไม่เคยไปถึง

      ๔) ต้นหน ต้องสังเกตฝั่งที่ตนยังไม่เคยผ่านไป

      ๕) หมอ ก่อนแต่จะรักษา ต้องตรวจดูอาการของคนไข้ก่อน

      ๖) คน จะเดินข้ามสะพานก็ต้องใคร่ครวญดูก่อน เช่นเดียวกัน

      ๗) พระภิกษุ จะบริโภคอาหารต้องพิจารณาเสียก่อน

      ๘. พระโพธิสัตว์ เมื่อจะลงสู่ครรภ์ ต้องตรวจดูตระกูลเป็นต้นก่อน

      ขอถวายพระพร เพราะมีเหตุผลดังได้ทูลมานี้แล เมื่อพระโพธิสัตว์อยู่ในดุสิตพิภพ จึงเลือกตระกูล เป็นต้นก่อน”

      ม: “เข้าใจละ”

จบโพธิสัตตธัมมตาปัญหา

ปัญหาที่ ๓ ตัดความเกิด แก่ เจ็บ ตาย (อัตตวินิปาตนปัญหา)

      พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน พระพุทธเจ้าตรัสห้ามมิให้ พระภิกษุกระทำอัตตวินิบาต การฆ่าตัวตายมิใช่หรือ”

      พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร เป็นดังพระองค์ตรัสนั้นแล”

      ม: “ถ้าอย่างนั้น เหตุไฉนเธอจึงว่า พระพุทธองค์ทรงแสดงธรรม เพื่อจะตัดความเกิด ความตายเล่า”

      น: “ขอถวายพระพร เพราะมีเหตุผลต่างกัน คือการที่พระองค์ทรงบัญญัติห้ามมิให้พระภิกษุกระทำอัตตวินิบาตนั้น ก็ด้วยมีพระพุทธประสงค์จะทรงอนุเคราะห์หมู่ชน มิให้พากันเสื่อมเสียจากคุณงามความดีซึ่งจะได้จากพระสงฆ์ เพราะว่า พระสงฆ์เป็นเนื้อนาบุญของสัตว์โลก

      ส่วนเหตุที่ทรงแสดงธรรมเพื่อจะตัดความเกิดความแก่ความตายนั้น ก็เพราะทรงเห็นว่า ความเกิดเป็นเหตุปัจจัยให้เกิดความทุกข์ความโศกความร่ำไรรำพัน  เมื่อตัดความเกิด อันเป็นต้นเหตุเสียได้แล้ว ก็ชื่อว่าได้กำจัดความทุกข์ทั้งหลายเสียสิ้น มีแต่

ประสบความสุขอย่างยอดเยี่ยมเท่านั้น

      ขอถวายพระพร เพราะมีเหตุมีผลต่างกันอยู่ฉะนี้ จึงได้ตรัสไว้เช่นนั้น”

      ม: “เธอว่านี้ชอบแล้ว”

จบอัตตวินิปาตนปัญหา