ปัญหาที่ ๓ เพียรดับทุกข์ที่ยังมาไม่ถึงได้หรือไม่ (อนาคตปัญหา)
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน เธอพยายามฝึกฝนตน ด้วยมีประสงค์จะละทุกข์ที่เกิดขึ้นมาแล้ว กระนั้นหรือ”
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร หามิได้”
ม: “หรือจะละทุกข์ที่ยังมาไม่ถึง”
น: “ก็หามิได้”
ม: “ถ้าเช่นนั้น ก็จะละทุกข์ที่มีอยู่ในบัดนี้”
น: “จะว่าเฉพาะทุกข์ในบัดนี้ก็ไม่ใช่”
ม: “ก็ถ้าอย่างนั้น เธอกระทำความพยายามทำไม”
น: “ขอถวายพระพร อาตมภาพพยายามด้วยหวังว่า จะดับทุกข์ที่มีอยู่ และจะมิให้ทุกข์อื่น ซึ่งยังมาไม่ถึงเกิดขึ้น”
ม: “ทุกข์ที่ยังมาไม่ถึงนั้น จะพยายามไม่ให้มีขึ้นได้หรือเธอ”
น: “ขอถวายพระพร ได้”
ม: “เธอฉลาดมาก พยายามจะละทุกข์ที่ยังมีมาไม่ถึงก็ได้”
น: “ขอถวายพระพร พระองค์เคยถูกราชศัตรูยกพลมาเพื่อจะชิงเอาพระนครบ้างหรือไม่”
ม: “เคยถูกอยู่บ้าง”
น: “ในทันที ทันใดนั้น พระองค์ตรัสสั่งให้ลงมือขุดคู สร้างป้อมปราการ และฝึกหัดทหาร ซ้อมเพลงอาวุธ เดี๋ยวนั้นหรือ”
รูปเปรียบกับการฝึกทหารเพื่อให้เตรียมพร้อมป้องกันประเทศ
ม: “หามิได้ กิจการเหล่านั้นต้องจัดทำเตรียมไว้ก่อน”
น: “นั่นพระองค์มีพระประสงค์อย่างไร จึงต้องทำเตรียมล่วงหน้าไว้เล่า”
ม: “ประสงค์ว่า เมื่อเกิดสงครามขึ้นจะใช้ได้ทันท่วงที มิฉะนั้นถึงเวลาสงครามก็จะหาโอกาสจัดทำได้ยาก ท้ายที่สุดก็จะต้องพ่ายแพ้ข้าศึก และการที่เตรียมจัดทำไว้ในเวลาปรกติย่อมทำให้เป็นที่เกรงขามของข้าศึกที่ยังมีมาไม่ถึงได้อีกด้วย”
น: “ขอถวายพระพร ข้าศึกที่ยังมาไม่ถึงก็มีด้วยหรือ”
ม: “มีสิเธอ”
น: เหตุผลที่พระองค์ตรัสถามเบื้องต้นก็มีเช่นนี้แล การที่อาตมภาพเพียรฝึกฝนกาย วาจา ใจ ไว้ให้อยู่ในความควบคุมของจิตที่อบรมดีแล้ว ก็เพื่อปราบทุกข์ที่มีอยู่ในบัดนี้ และเพื่อไว้ต่อสู้หรือป้องกันทุกข์ที่ยังมาไม่ถึงเช่นเดียวกับพระองค์เหมือนกัน
ถ้าไม่ทำดังนี้ ใจก็จะมีปรกติอ่อนแอ ถึงคราวเกิดทุกข์ก็จะเตรียมตัวไม่ทัน เมื่อเป็นเช่นนั้นก็ย่อมเป็นช่องทางที่จะให้ความทุกข์เข้ามาผจญใจได้
เมื่อกำลังใจมีไม่พอที่จะต้านทานก็ต้องยอมเป็นเชลยแห่งความทุกข์เรื่อยไป เป็นอันหาโอกาสที่จะทำเช่นนี้ได้อีกยาก เพราะฉะนั้นอาตมภาพจึงต้องพยายามฝึกฝนตนไว้ก่อน”
ม: “เธอว่านี้ชอบแล้ว”
จบอนาคตปัญหา
ปัญหาที่ ๔ มนุษย์สามารถไปพรหมโลกได้ทันทีเลยหรือ (ทูรพรหมโลกปัญหา)
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า “ดูก่อนพระนาคเสน เธอว่าพรหมโลก (ที่อยู่ของพรหม คล้ายกับสวรรค์ที่อยู่ของเทวดาแต่ชั้นสูงกว่า) ไกลมาก แต่ว่าท่านที่มีฤทธิ์ถึงความแกล้วกล้าในจิตไปจากนี่ก็ถึงพรหมโลกทันที ประหนึ่งการเหยียดแขนคู้แขนนั้นจะจริงหรือเธอ”
ชั้นของภูมิ
พระนาคเสนทูลตอบว่า “ขอถวายพระพร อาตมภาพขอทูลถามว่า พระองค์ทรงอุบัติที่ไหน”
ม: “ที่เกาะอลสัณฑะ”
น: “เกาะนั้นนับจากที่นี้ไปไกลเท่าไร”
ม: “ไกลประมาณ ๒๐๐ โยชน์ (เป็นหน่วยวัดระยะในสมัยก่อน 1 โยชน์มีระยะทางประมาณ 16 กิโลเมตร)”
น: “ขอพระองค์จงทรงส่งพระหฤทัยไปยังที่นั่น เพื่อทดลองดูว่าจะช้าเร็วเท่าไร”
ม: “ส่งไปเวลาใด จิตก็แล่นไปถึงที่นั่น เมื่อนั้น”
น: “ความเร็วของจิตย่อมมีอยู่อย่างนั้นแล ขอถวายพระพร ยิ่งเป็นจิตที่ได้ฝึกหัดไว้จนคล่องแคล่ว จะมีอานุภาพอย่างน่าอัศจรรย์ยิ่งขึ้น
เหตุว่าอำนาจของจิตที่อบรมดีแล้วเช่นนั้น ย่อมสามารถครองร่างกายไว้ในฐานะเป็นทาสของตนได้ เมื่อเป็นเช่นนั้นก็ย่อมบัญชาร่างกายได้ตามความเร็วของตน
เพราะฉะนั้นท่านที่มีความแกล้วกล้าในจิต เมื่อคิดจะไปจากโลกนี้ ก็ย่อมไปถึงพรหมโลกเร็วได้เท่ากับจิตคิดเหมือนกัน”
ม: “น่าอัศจรรย์”
จบทูรพรหมโลกปัญหา
